Sinna Mann

Filmen kan brukast med deltakarar på norskkurs, men eignar seg kanskje endå betre på samfunnskunnskapskurs i samband med temaet vald i nære relasjonar. Etter at samfunnskunnskapskurset har blitt utvida frå 50 til 75 timar, er det kanskje meir rom for å bruke tid på å sjå ein film og reflektere rundt temaet. Foreldrerettleiingskurset (ICDP) som er obligatorisk for deltakarar i introduksjonsprogrammet med barn, er ein tredje arena kvar filmen er aktuell. Handlinga er tydeleg, og det er relativt få ord. Dermed vil deltakarar forstå det meste sjølv om dei ikkje forstår alle orda, også deltakarar som ikkje får den teksta på språket sitt. I samfunnskunnskap og ICDP er deltakarane samla i språkgrupper, og det vil derfor vere lettare å snakke om temaet på eige språk.

Temaet kan vere like vanskeleg for vaksne som for barn. Kanskje sit det nokon i klassen som er eller har vore i same situasjon som mora til Boj, eller nokon som kjenner andre som går gjennom noko liknande. Det er viktig å informere om kvar ein kan få hjelp viss ein opplever fysisk eller psykisk mishandling. Viss skulen har ein sosiallærar, psykiatrisk sjukepleiar eller andre ressurspersonar med lågterskeltilbod om samtale, kan det vere lurt å presentere vedkommande i forkant. Gi også deltakarane kontaktinformasjon til næraste krisesenter, barnevernet og Alarmtelefonen for barn og unge slik at dei veit kvar dei kan gå viss dei sjølv eller nokon rundt dei treng hjelp.

Vaksne veit naturlegvis at kongen ikkje kjem og hentar valdelege foreldre til slottet sitt i røyndommen, men sjølv om det er veldig forenkla i filmen, viser den likevel at familiar kan få hjelp, til og med den som har utøvd vald. Det kan vere utgangspunkt for ein samtale om barnevernet. Mange har eit bilete av barnevernet som “den store stygge ulven” som tar barn frå foreldra viss dei gjer ein feil, men er ikkje alltid klar over andre tiltak i regien til barnevernet. Bruk eventuelt vedlagde faktatekst om barnevernet viss deltakarane treng meir informasjon.

I LK20 er folkehelse og livsmeistring eit av dei tverrfaglege temaa. Det er det også i Læreplan i norsk for vaksne innvandrarar (2021), som deler verdigrunnlag med den generelle delen av LK20. Innanfor temaet folkehelse og livsmeistring i læreplanen for vaksne innvandrarar skal deltakarane blant anna utvikle norskferdigheiter til å

• vareta familieliv og eigen og eventuelle barns psykiske og fysiske helse
• kommunisere rundt tankar, kjensler, erfaringar og behov
  

Døme på relevante kompetansemål i norsk:

• forstå hovudpunkt og enkelte spesifikke detaljar i auditivt og audiovisuelt materiale, til dømes nyheitssendingar, podkastar og filmar
• gjenfortelje handlinga i eit narrativ, til dømes frå ein film
  

I Læreplan i samfunnskunnskap for vaksne innvandrarar er folkehelse og livsmeistring blant anna konkretisert i modulen familie, helse og kvardagsliv. Her er vald i nære relasjonar nemnt spesifikt i kompetansemåla.

Relevante kompetansemål i samfunnskunnskap:

• gi døme på viktige lovar, reglar og verdiar som omhandlar rettane og rettsverna til barn og unge
• gi døme på korleis offentlege etatar, som til dømes barnehage, skule og barnevern, kan støtte familiar
  
• samtale om kva negativ sosial kontroll, vald i nære relasjonar, tvangsekteskap og kjønnslemlesting er, om juridiske og personlege konsekvensar av dette, og om aktuelle hjelpetilbod

1. Kva står det på lappen som blir vist heilt i starten av filmen?
2. Beskriv forholdet Boj har til far sin og kjenslene han har for han.
   
3. “Store, blide pappaen min”, seier Boj i byrjinga av filmen, og “Ein dag blir eg kanskje som deg”. Korleis kan vi sjå at det likevel er noko gale?
   
4. Legg merke til scena der Boj ser på gullfiskbollen. Ei boble stig oppover, og når ho treffer vassoverflata, sprekk ho. Kan det vere eit bilete eller symbol på noko?
   
5. Kvifor er Boj og mamma såg opptatt av å vere stille?
   
6. “Det er ikkje pappa. Det er sinna mann”, seier Boj. Kva meiner han?
   
7. Korleis er “sinna mann” teikna, og korleis forandrar faren seg når “sinna mann” kjem fram?
   
8. Kvifor seier Boj unnskyld når han sit i senga og gøymer seg under dyna? Trur du det kan vere ein vanleg reaksjon hos barn som opplever vald heime?
   
9. Korleis reagerer faren etter at han har eksplodert, og kva seier mora til han?
   
10. Kva har skjedd med gullfisk-mammaen? Kva prøver gullfisk-barna å gjere?
    
11. Kvifor trur du faren kjem heim med mange gåver? Korleis reagerer Boj?
    
12. Kvifor trur du han seier til nabodama at det går bra, men fortel hunden kva han eigentleg kjenner?
    
13. Kven skriv han brev til, og kva skriv han?
    
14. Kva skjer når kongen kjem på besøk?
    
15. Kva meiner kongen når han seier at faren skal “reparere seg sjølv” og “bli kjent med sinna mann”?
    
16. Korleis går det når Boj besøkjer faren?
    
17. Prøv å gjenfortelje handlinga i filmen med eigne ord.
    
18. Filmen har fått tilrådd aldersgrense 7 år. Er du einig i denne aldersgrensa? Kvifor / kvifor ikkje? Kva aldersgruppe synest du filmen passar for?
    
19. Filmen har blitt vist på mange barneskular i Noreg. Kva synest du om det?
    
20. Kong Harald kom på premieren for filmen i 2009, og han fekk også sjå ei utstilling av brev og teikningar av barn som opplevde vald i heimen. Kvifor valde han å delta på dette arrangementet, trur du? Kan det bety noko for barn i ein vanskeleg situasjon at han gjorde det?

• Kva kan det gjere med barn å oppleve vald i heimen?
• Kvifor kan mange barn ha skuldkjensle når slike situasjonar oppstår?
  
• Kvar og korleis kan ein få hjelp?
  
• Kva ville du gjort viss du mistenkte at nokon du kjenne opplever dette?

• Les denne teksten om barnevernet og snakk om spørsmåla. (Teksten finst også som ekstra kopioriginal til kapittel 3 i læreverket God i norsk 2.)

Barnevernet

Å verne betyr å verne eller passe på. Barnevernet skal altså verne barn, og barnevernets  oppgåve er å gi barn, unge og familiar hjelp og støtte når det er vanskeleg heime. Det er foreldra som har ansvar for å gi barna omsorg, men nokre gonger kan foreldre ha behov for hjelp til dette i periodar.

Barn skal bu heime viss det er mogleg. Barnevernet skal gjere det dei kan for å hjelpe til i heimen slik at det skal bli godt å bu der. Først og fremst skal barnevernet gi hjelp og støtte slik at foreldre sjølv kan gi barna sine god omsorg. Slik hjelp kan vere rettleiing og samtalar, ulike hjelpetiltak i heimen, støttekontakt eller barnehageplass. Viss dette ikkje er nok og foreldra ikkje klarer å gi barna omsorg og tryggleik, kan det vere nødvendig å finne ein god plass for barnet utanfor heimen for ein kortare eller lengre periode. Dette er likevel unntaket og ikkje hovudregelen. I omtrent 9 av 10 barnevernssaker får familien frivillig hjelp i heimen.

Mange barnevernssaker startar med at foreldra sjølv ber om hjelp frå barnevernet. Andre gonger er det helsestasjonar, skule, barnehagar, naboar eller andre som tar kontakt fordi dei er bekymra for eit barn. Alle som jobbar i det offentlege, til dømes i skular, barnehagar eller helsevesen, har plikt til å kontakte barnevernet viss dei er alvorleg bekymra for eit barn. Dette gjeld til dømes viss ein mistenkjer at det er vald i heimen.

Alle kommunar har ei barnevernteneste som er open på dagtid. Om kvelden eller natta og i helgar kan barn eller dei som er bekymra for eit barn, ringe Alarmtelefonen for barn og unge på telefon 116 111.

Ordforklaringar

omsorg = kjærleik og det ein treng for å ha det godt

rettleiing = råd, hjelp

støtte = hjelp til å klare noko sjølv

ein støttekontakt = ein person som hjelper andre med å delta på sosiale aktivitetar

eit unntak = ikkje det som er normalt

bekymra = redd for at noko er gale

å mistenkje = å tru at noko er gale, men ein er ikkje sikker

• Kva betyr ordet «å verne»?
• Kva er oppgåva til barnevernet?
  
• Gi døme på hjelp som barnevernet kan gi.
  
• I kor mange barnevernssaker får familien hjelp i sin eigen heim?
  
• Kven kan kontakte barnevernet viss dei er bekymra for eit barn?
  
• Kven har plikt til å kontakte barnevernet viss dei mistenkjer vald i heimen?
  
• Kvar kan ein ta kontakt viss barneverntenesta er stengd?